Lễ cúng ông Công ông Táo hay còn gọi là cúng Táo quân thường được tiến hành vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm. Người ta cho rằng sau lễ cúng đó, các Táo sẽ bay về trời, bẩm tấu về những chuyện xảy ra trong gia đình suốt năm qua với Ngọc Hoàng, tới hôm Giao thừa mới trở về. 

 

Theo phong tục, lễ cúng Táo quân phải được làm tươm tất như 1 lời cầu chúc cho năm mới được sung túc, đủ đầy, cũng là mong muốn các Táo sẽ nương nhẹ, nói tốt về gia đình mình để năm mới được phù hộ cho cuộc sống tốt đẹp hơn. 

 

Táo quân là các vị thần cai quản nhà bếp, xưa kia ông cha ta nấu ăn bằng bếp đất sét, còn gọi Táo quân là “ông đầu rau”. Ngày nay những chiếc bếp đất sét chẳng còn mấy, người ta chuyển từ đun củi, rơm rạ sang đun bằng bếp than, bếp dầu, bếp gas, hiện đại hơn nữa là bếp điện từ, bếp hồng ngoại dùng năng lượng điện… 

 

Nhưng chính xác thì lễ cúng ông Công ông Táo ở đâu mới đúng? Nên cúng ông Công ông Táo ở dưới bếp hay trên bàn thờ để tỏ rõ lòng thành, được thần linh phù hộ?

 

Có nơi cho rằng, vì ông Táo là thần linh cai quản nhà bếp, còn ông Công là thần linh cai quản đất đai trong nhà nên khi làm lễ cúng ông Công ông Táo, cần phải bày 2 lễ, trong đó ông Công được cúng trên bàn thờ chính của gia đình, còn ông Táo thì làm lễ ở dưới bếp. 

 

Nhưng cũng có nơi cho rằng, việc cúng ông Công ông Táo chia làm 2 nơi, riêng ông Táo lại cúng lễ ở dưới bếp như vậy là không hợp lý.

 

Thường với những gia đình có ban thờ Táo quân riêng thì sẽ làm lễ cúng Táo quân ở ban thờ này. Ban thờ Táo quân thường được đặt ở gần bếp, có lẽ chính vì thế nên mới có quan niệm cho rằng cúng ông Táo ở dưới bếp, nơi mà các Táo đứng ra cai quản. Đọc thêm Đặt bàn thờ Ông táo như thế nào mới có nhiều tài lộc?

 

Người ta cho rằng ông Công và ông Táo đều là thần linh, đã là thần linh thì phải được thờ cúng cẩn thận. Nếu có ban thờ riêng thì thắp hương cúng lễ ở ban thờ riêng, còn việc cúng lễ ở nơi mà thần linh cai quản chỉ là tạm thời, chưa chắc lễ cúng đã đến được tay thần linh.

 

Tùy theo quan niệm dân gian của từng địa phương mà việc cúng ông Công ông Táo ở đâu có nhiều khác biệt. Với những nơi cho rằng không được làm lễ cúng Táo quân ở bếp, người dân sẽ cúng lễ trên bàn thờ chính của gia đình.

 

Bàn thờ chính này có thể là bàn thờ thần linh hay bàn thờ gia tiên, trong trường hợp gia đình không có bàn thờ thần linh thì sẽ cúng lễ chung ở bàn thờ gia tiên. Người ta cho rằng bàn thờ là nơi linh thiêng, kết nối giữa 2 thế giới âm dương, là nơi để người trần giao tiếp với thần linh, đó mới là nơi để làm lễ cúng. 

 

Tuy nhiên, việc làm lễ cúng Táo quân ở đâu thực sự không quá quan trọng. Lễ cúng này có thể thực hiện tùy theo lệ thường của từng gia đình hay phong tục của từng địa phương. Việc cúng bái thần linh quan trọng ở lòng thành, chỉ cần gia chủ thành tâm thờ cúng là thần linh sẽ phù hộ độ trì. Thế nếu Không cúng ông Công ông Táo có sao không?

 

Cần chuẩn bị lễ vật và mâm cỗ cúng ông Công ông Táo như thế nào? Cần chuẩn bị lễ vật và mâm cỗ cúng ông Công ông Táo như thế nào?  Theo phong tục, để chuẩn bị cho lễ cúng Táo quân, gia chủ cần sắp sẵn đồ mã cho các Táo, thường là bộ 3 mũ (1 mũ cho Táo bà, 2 mũ cho Táo ông), mũ Táo ông có cánh chuồn, có mũ Táo bà thì không có. 

 

Tuy nhiên, cũng có nơi, người ta lại chỉ dùng 1 bộ mũ ông Công và 1 chiếc áo, 1 đôi hia bằng giấy để cúng tượng trưng. Màu sắc của đồ mã sẽ được thay đổi hàng năm theo ngũ hành.  

 

Khi cúng ông Công ông Táo, nhiều nhà có lệ sẽ nổi lửa cho bếp cháy đỏ, như 1 cách để mời Táo quân về chứng giám cho lòng thành của gia chủ, sau đó mới tiến hành lễ cúng.

 

Có nơi, những nhà có trẻ con sẽ cúng Táo quân 1 con gà luộc, chọn gà cồ mới tập gáy với mong muốn xin ông Táo sẽ bẩm tấu những điều tốt đẹp với Ngọc Hoàng, để Ngọc Hoàng ban ơn cho đứa trẻ sau này lớn lên có sức khỏe dồi dào, có ý chí kiên cường, dũng mãnh như vậy.