Rằm tháng Chạp tức tháng 12 âm lịch. Cúng Rằm tháng Chạp là 1 trong 3 lễ cúng lớn trong tháng cuối năm. Liệu nghi lễ này có điều gì đặc biệt hơn các ngày Rằm khác hay không?
1. Rằm tháng Chạp có giống các ngày Rằm khác?
Tháng Chạp tức tháng 12
âm lịch là tháng cuối năm, trước khi đón năm mới thì người Việt sẽ chuẩn bị ba lễ cúng tiễn năm cũ, bao gồm cúng Rằm tháng Chạp,
cúng ông công ông táo 23 tháng Chạp và cúng tất niên.
Trong đó, Rằm tháng Chạp là lễ sớm nhất, cũng là thời điểm đánh dấu sự tất bật cho một mùa Tết Nguyên Đán đã chính thức bắt đầu.
Năm Kỷ Hợi 2019, ngày Rằm tháng Chạp rơi vào ngày thứ Năm, ngày 9 tháng 1 năm 2020.
Chính vì thế, cúng Rằm tháng Chạp cũng không khác mấy so với các ngày Rằm khác. Tuy nhiên, vì là ngày cuối cùng nên tâm thế sẽ khẩn trương và muốn chuẩn bị tươm tất chu toàn hơn. Các gia đình đều muốn thể hiện sự trọn vẹn, chỉnh chu của cả một năm thông qua lễ cúng Rằm, đồng thời cũng đánh dấu cho tháng Tết, tháng mừng năm mới đã khởi động.
Kể từ Rằm tháng Chạp người Việt sẽ bắt tay vào chuẩn bị những vật dụng và nghi lễ cần thiết để hoàn tất năm cũ và đón năm mới.
Đây là nghi thức tâm linh quan trọng bởi Rằm tháng Chạp tuy không đặc biệt hơn những ngày Rằm khác trong năm nhưng chính thời điểm đã làm cho nó trở nên ý nghĩa hơn, giống như một dịp tổng kết những điều đã qua và sẵn sàng đón nhận những điều mới mẻ.
2. Tại sao phải làm lễ cúng Rằm tháng Chạp
Theo quan niệm dân gian, người Việt có mùng 1 âm lịch là ngày Sóc, còn ngày rằm tức 15 âm lịch là ngày Vọng. Ngày Vọng mặt trăng và mặt trời thông tuệ nên những lời cầu nguyện thành tâm sẽ được thần thánh, tổ tiên chứng giám.
Vì thế, người ta tin rằng trong ngày này, chỉ cần con người thành tâm khấn nguyện thì người đã khuất sẽ cảm ứng được và đáp lại lời khẩn cầu.
Bên cạnh đó, lúc mà trời đất đều thông tỏ như vậy con người sẽ cảm nhận được thuần khiết, trong sáng và thanh sạch của tâm hồn. Nghi thức bày ra giống như một cách thức để “rửa tội”, tự kiểm điểm bản thân, đẩy lùi những điều tội lỗi xấu xa bên trong, sống hướng thiện, sáng suốt.
Ngày rằm tháng Chạp cũng là 1 trong 12 ngày rằm trong năm, tuy có điểm giống với những ngày rằm khác nhưng cũng có khá nhiều điểm khác biệt. Lễ cúng ngày rằm tháng Chạp, lễ cúng ông Công ông Táo và lễ cúng Tất niên là 3 lễ cúng đặc biệt quan trọng trong tháng cuối cùng của năm này.
Rằm tháng Chạp còn được coi là lễ cúng tổng kết cho 1 năm, là bước chuẩn bị cho lễ cúng Giao thừa, đón Tết Nguyên Đán sắp về. Chính vì thế, lễ cúng ngày rằm tháng Chạp thường được chuẩn bị chỉn chu, tươm tất và nhiều nghi lễ, thủ tục hơn các lễ cúng rằm khác trong năm.
Tùy theo từng địa phương, từng gia đình mà nghi thức cúng lễ này có phần khác biệt, nhưng về cơ bản vẫn giữ những nét chung trong nghi lễ cúng.
3. Sắm lễ cúng ngày Rằm tháng Chạp
Để chuẩn bị lễ cúng ngày Rằm tháng Chạp đầy đủ và tươm tất, gia chủ cần chú ý chuẩn bị những đồ lễ sau:
– Hương
– Hoa tươi
– Trái cây
– Trầu cau
– Nước sạch
– Đèn nến
– Vàng mã
– Rượu, thuốc lá
Đây là lễ chay cần có. Ngoài ra, các gia đình có thể chuẩn bị thêm
mâm cỗ cúng Rằm tháng Chạp là lễ mặn tùy vào điều kiện kinh tế của mình.
Thông thường mâm cỗ này sẽ có những món đặc trưng cho ngày Tết như gà luộc, xôi hoặc bánh chưng, giò chả, nem rán, thịt đông, canh miến, măng xào…
4. Thời gian làm lễ cúng Rằm tháng Chạp
Về việc làm lễ cúng trong ngày rằm tháng Chạp khi nào thì tốt, điều này không có quy định rõ ràng, song thường thì không nên tiến hành lễ cúng quá sớm hay quá muộn.
Tuy gọi là lễ cúng ngày Rằm tháng Chạp, nhưng có thể tiến hành vào ngày 14 hoặc 15 âm lịch tháng Chạp.
Gia chủ có thể bắt đầu làm lễ cúng từ ngày 14 cho tới ngày 15 âm lịch. Chú ý không làm lễ quá khuya, tốt nhất là trước khi trời tối.
Năm nay (năm Kỷ Hợi 2019), ngày Rằm tháng Chạp rơi vào ngày thứ Năm, ngày 9 tháng 1 năm 2020.
Lưu ý: Việc cúng rằm chỉ nên thực hiện trước ngày rằm chứ tuyệt đối không làm khi đã qua ngày chính rằm (15 âm lịch).
5. Ai là người thực hiện lễ cúng này?
Người cúng lễ rằm tháng Chạp thường là người lớn tuổi nhất trong nhà hoặc là trưởng nam, trưởng nữ, người có uy tín trong gia đình.
Trước khi làm lễ, phải tắm gội sạch sẽ, đầu tóc quần áo gọn gàng, thể hiện sự trang nghiêm, trịnh trọng với nghi lễ cúng.
6. Văn khấn cúng Rằm tháng Chạp
Khi làm lễ cúng rằm tháng 12 âm lịch này, cần phải đọc
văn khấn cúng Thổ công và các vị thần linh trước rồi mới khấn tới gia tiên.
Dưới đây là chi tiết bài cúng Rằm tháng Chạp đối với Thổ công, các vị thần và Gia tiên.
VĂN KHẤN CÚNG THỔ CÔNG VÀ CÁC VỊ THẦN
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
– Con lạy chín phương Trời, mười Phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Đông Thần Quân
– Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long Mạch
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần
– Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ tài thần
– Con kính lạy các Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Tín chủ (chúng) con là: ……………………………
Ngụ tại: ………………………………
Hôm nay là ngày … tháng … năm … tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ Địa. Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Cúi xin các Ngài nghe thấu lời mời thương xót thương tín chủ giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
VĂN KHẤN CÚNG GIA TIÊN
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng chư vị Tôn Thần.
– Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển Tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ (chúng) con là: ………………
Ngụ tại: ………………………………..
Hôm nay là ngày ….. gặp tiết ….. (ngày rằm, mồng một), tín chủ con nhờ ơn đức trời đất, chư vị Tôn thần, cù lao Tiên Tổ, thành tâm sắm lễ, hương, hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.
Chúng con kính mời: Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ ………, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ ngụ tại nhà này, đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, phù hộ cho gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, làm ăn phát tài, gia đình hòa thuận.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật !
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lạy)
7. Một số tục lệ khác trong ngày Rằm tháng Chạp
Trong dịp rằm tháng Chạp, ngoài việc biện sửa lễ vật cúng rằm, tùy theo phong tục từng địa phương mà một số gia đình còn tiến hành làm sớ cầu an.
Việc này được tiến hành tại chùa và gồm tất cả 7 lá sớ, mục đích cầu bình an cho các thành viên trong gia đình.
